Chùa HuyềnKhông SơnThượng

Chiều ngày 01.04.2023 CGSSPQN thăm chùa. Chùa nằm bên TảNgạn dòng sông Hương. Đoạn SôngHương từ cầu TràngTiền đến chùa ThiênMụ thuộc đoạn HạLưu. Nước ở đây trôi lặng lờ và lênh láng tràn ngập tới mép bờ trông như những con sông già ở vùng sông nước GiaĐịnhThành như sông SàiGòn hay CửuLong giang. Sông già khác với sông trẻ ở MiềnTrung ví như sông TràKhúc hay SôngBa với dòng nước hẹp chảy giữa bãi cát mênh mông lan tận mép bờ. Chỉ vào mùa lũ mới có nước sông lênh láng tràn qua bờ sông. Tới chùa ThiênMụ dòng sông thu hẹp, đi vào đoạn TrungLưu chạy từ đây đến ngả ba nguồn TảTrạch và HữuTrạch(chỗ lăng MinhMạng). Tiếp theo là đoạn ThượngLưu. Tới đoạn ThượngLưu này mới thấy có núi cao chớn chở. Đoạn TrungLưu(TL) chỉ có nương rẫy và núi đồi cao từ 260m trở xuống. Đầu đoạn TL của SôngHương có thắng cảnh Lăng MinhMạng và cuối có thắng cảnh chùa HuyềnKhông SơnThượng ở bên TảNgạn. Bên HữuNgạn TL SôngHương có Lăng KhảiĐịnh, GiaLong, ThiệuTrị, ĐồngKhánh và TựĐức. Chiều 01.04.23 men bờ TảNgạn sông Hương, xe chúng tôi chạy tới chùa ThiênMụ, rồi tới gặp đường tránh thành phố Huế. Vượt qua đường tránh xe đi vào vùng trung du với núi đồi và nương rẫy rồi vào chùa.

Chùa ở trong một thung lũng nhỏ nằm chênh vênh ở cao độ 60m giữa quả núi Hòn Vượn có đỉnh cao 260m và quả núi phía đông có đỉnh cao 220m. Thung lũng ngửa mặt về phía nam, đổ nước vào hồ chứa nước KheNgang ở cao độ 20m. Từ cao độ 20m, theo một sườn dốc nhỏ xe leo lên thung lũng. Trước đây nhà chùa nhận 50,4ha vùng này để trồng rừng. Nay rừng trở nên tốt tươi rậm rạp.

Chùa chính nằm ở đầu thung lũng. Từ đây trở lên có con đường mòn rẽ qua sườn quả núi HònVượn và vượt qua yên ngựa vào thung lũng phía bên kia. Vài tịnh thất nhỏ nằm lấp ló và chênh vênh ở hai bên con đường mòn này. Từ chùa chính trở ra và cặp theo sườn quả núi phía đông là con lộ bêton để khách du vào chùa. Cặp theo chân sườn quả núi phía tây(núi HònVượn) là 2 cái hồ nước ngăn cách nhau bỡi khu NộiViên(NV) mà phía nam có con đường chạy qua sườn núi phía tây. Từ sườn quả núi phía đông có 2 khe nước cạn đổ vào hồ.

Đây là chùa của sư áo vàng(TiểuThừa), khất thực độ thân khác với chùa của sư áo nâu(ĐạiThừa) với chùa to phật lớn, gác chuông gác trống linh đình nhận cúng dường khách thập phương. Năm 2015 chùa chính chỉ là một tòa nhà trệt, đơn sơ trống trải. Lai rai một vài tịnh thất nhỏ ở chung quanh. Hồi đó rừng rú có vẻ tịch mịch âm u thích họp môi trường trồng hoa lan. Vài khóm hoa lan đây đó. Trong thung lũng lai rai những chiếc ao chum mọc đầy cây thủy sinh xen kẽ những đám cỏ hãy còn mọc tự nhiên, chưa được chăm sóc cắt xén. Hồi đó đi đâu khách cũng thấy thư pháp viết chữ màu đen. Thư pháp viết trên xà ngang, trên sen cữa, hai bên cữa, trên bảng biển hay ngay trên các tảng đá nằm rải rác trong rừng.

Ngày nay khung cảnh khác xưa rất nhiều. Chùa chính là một tòa gác ván, mái tranh. Tầng trệt trống trơn. Tầng gác cũng trống. Sàn ván sạch sẽ bóng lóang. Chỉ có một pho tượng phật đặt trước một phông tỏa sáng. Dưới chân tượng phật là chiếc ghế mây tre để thầy tọa thiền hoặc thuyết giàng. Người nghe ngồi bệt trên sàn lắng nghe. Những tịnh thất nhỏ ở chung quanh không còn thấy nữa. Hai nội viện ở bờ hồ và ở phía lộ bêton. Thầy trụ trì là một CGSSPQN K4. Hôm ấy thầy gọi chúng tôi lên gác để trả lời phỏng vấn. Thầy nói trước đây thầy tham gia phong trào học sinh sinh viên tranh đấu ở Huế rồi lưu lạc và xuất gia. Rừng thì thông thoáng ngăn nắp tươm tất sạch sẽ hơn xưa, không thấy rải rác chùm hoa lan mọc lủng lẳng nữa. Bãi cỏ thì được cắt xén, chăm sóc kỹ lưỡng hơn. Nhất là cảnh ao chum không còn nữa. Thay vào đó là 2 cái hồ được cải tạo như nói trên. Một bờ đá ở cữa thung lũng ngăn nước lại để thành hồ. Một cái cống nhỏ luồn qua bờ đá để cho nước dư tràn qua chảy xuống hồ KheNgang. Cảnh la liệt thư pháp xuất hiện tứ tung không còn nữa. Hoàn cảnh ra đời chùa HuyềnKhông SơnThượng(HKST) tương tự điểm du lịch HoàngLong(DLHL) ở ĐèoCả PhúYên là đất rừng để cho nhà tu hành khai phá làm nơi tu dưỡng và dân chúng có nơi tham quan du lịch. HKST thì tồn tại. DLHL ra đời rồi mai một tới nay chưa phục hồi. Người dân PhúYên thiếu vắng một nơi du lịch đẹp và rộng rãi ở chân ngọn ĐáBia ấn tượng.

Chúng tôi nghe thuyết giảng, chụp hinh rồi xuống núi. Qua khỏi chùa ThiênMụ một chút chúng tôi ghé quan dùng bữa tối rồi ra về. Một ngày đầu Hè 2023, Ongtampy.