Chùa LinhẨn DuLich 151222

Là bài viết tường thuật chuyến viếng thăm của CGSSPQN. Cảnh chùa chẳng có chi nên ít hình ảnh. Tôi thêm phần lịch sử địa lý để có cái nhìn về du lịch. Hình ảnh thì đăng tiếp theo bài viết.

“Ngã kim nhật tại tọa chi địa/ Cổ chi nhân tăng tiên ngã tọa chi/Ngàn muôn năm âu cũng thế ni. ChữNhàn NguyễnCôngTrứ.” Câu thơ nói lên thú vui hưởng nhàn. Du lịch là hưởng nhàn. Câu thơ nghia là: “Ngày nay ta ngồi chỗ này. Ngàn muôn năm ông bà ta lớp lớp ngồi nơi đây.” Ngắm cảnh để dòng thời gian trôi về qua khứ là thú vui khi đi du lịch.

Các bạn có biết Đất LâmHà, nơi chùa LinhẨn tọa lac, ngày xưa thời Yersin, năm 1983, gọi là Rioung(bản đồ trước 1975 gọi là Riong). Yersin mô tả trong hồi ký “Bảy Tháng Nơi Xứ Tượng”: Rioung là một làng thượng chuyên làm nghề rèn, là một điểm giao lưu quan trọng. Cao nguyên chung quanh Rioung thì trơ trụi(tức đồi cỏ tranh). Những đàn nai đông đảo thường chạy qua đó. Từ Rioung đi về Bắc địa hình sẽ trở nên rất nhấp nhô(tức núi cao khe sâu liên tiếp. Đó là vách núi phân ranh cao nguyên LangBiang và cao nguyên ĐơnDươngĐứcTrọngLâmHà). Từ đèo TàNung chúng tôi đến đây thấy khung cảnh thiên nhiên đúng như Yersin mô tả. Cao nguyên(CN) bậc 1 LâmHà-ĐứcTrọng-ĐơnDương(Dran) là như thế, vách núi là như thế. Phía đèo Prenn thì núi non hiểm trở hơn, nhấp nhô hơn phía đèo TaNung.

Năm 1983 Yersin vượt qua sông ĐồngNai ở phía BảoLộc, trèo lên núi TaDung(1960m), dùng viễn vọng kính(telécsope) quan sát cao nguyên bậc 2 LangBiang, xuống núi ở sườn phía đông, tới chân núi. Chân núi ngày nay là ranh giới DakNông-LâmHà(LâmĐồng). Đi về ĐôngNam Yersin đến Rioung(thủ phủ LâmHà). Để lại hành lý ở đây, Ông cùng với 4 người phu khám phá cao nguyên LangBiang. Đoàn của ông từ Rioung đi về ĐôngBắc rồi theo dòng DaTam, chi lưu HữuNgạn sông DaNhim(Da Gnine), Yersin lên Bắc(tuyến QL20, cao tốc CT14 hay đường Mimosa ngày nay). Đoàn theo thung lũng đèo Prenn, đi về TâyBắc rồi leo núi liên tục sau 1 giờ ra khỏi rừng thông, chỗ trông xuống hồ XuânHương ngày nay, thấy vùng đất hoàn toàn trơ trụi, phủ toàn cỏ. Mặt đất như những lượn sóng dài...Dãy LangBiang sừng sững ở giữa như một hòn đảo. Đó là cao nguyên bậc 2 LangBiang. Vượt qua nhánh thứ nhất sông DaDung, nguồn CamLy, rồi lên Bắc, vượt qua nhánh thứ 2(NT2) rồi đến DanKia. Yersin trở lại, vượt qua NT2 nhưng không theo đường cũ mà theo NT2 xuống Nam trở lại Rioung. Lấy hành lý lên đường về PhanRang qua ngả huyện ĐứcTrong-ĐơnDương. Hành trình ngày nay lên LangBiang tương tự. Từ phi trường LiênKhương(LK) có tuyến QL20 lên DaLạt, vượt qua HồXuânHương(nguồn CamLy), qua nguồn thứ 2(DaDung), đến Dankia rồi xuống Nam bỡi DT725 và DT722 tới LâmHà(chùa LinhẨn). Rồi theo QL27 về LK.

Tuyến đường ngày xưa đi lại chỉ là những đường mòn. Ngày nay đến đây ta thấy những con lộ gồm ĐT(tĩnh lộ), QL(quốc lộ) ngang dọc đúng như giao thông ngày xưa. Trên phía bắc đi xuông bên phía DaLat có ĐT 725 theo dòng CamLy, ĐT 722 ĐàLạt(khác với ĐT722 ở biên giới ĐakLak-DakNong-LâmĐồng) theo dòng thứ 2 từ Ankroet đi xuống LâmHà. Từ phía 3 biên giới DakLak-DakNong-LamDong đi xuống có QL27, xuyên qua huyện LâmHà, ngoặc Trái sang Đông xuyên qua huyện ĐứcTrọng, vào huyện ĐơnDương rồi về PhanRang. Những tuyến đường đó là hình ảnh các tuyến mà ngày xưa Yersin khám phá cao nguyên đã đi qua.

Về phía nam thì QL28 đi từ QL14 ở GiaNghia thuộc DakNong trực chỉ xuống Nam. Tới núi TaDung thì vào huyện DiLinh, rồi trực chỉ xuống Nam đến PhanThiết. Ngày xưa Yersin tháng 4 năm 1893 từ Rioung đi về TâyNam tới DiLinh(Djiring) khảo sát đầu nguồn sông LaNgà. Tới tháng 6. 1893 ông quay trở lên Bắc, trèo lên núi TaDung rồi khám phá cao nguyên LangBiang. Năm 1891 ông cũng đến vùng DiLinh này vì không thể tiếp tục đi nữa nên cũng đi xuống PhanThiết để về NhaTrang. QL28 là hình ảnh tuyến đường mà Yersin khám phá cao nguyên đã đã đi qua.

Trên kia Yersin nói Rioung là điểm giao lưu quan trọng. Ngày nay DiLinh-LâmHà cũng là nơi giao lưu quan trọng. QL 20 từ BảoLộc lên DiLinh cắt QL28, đến LiênKhương(ĐứcTrọng) cắt QL27. Xế về Tây một chút là điểm hội tụ DT725 với QL27. Thật là nơi hội tụ giao thông ĐôngTâyNamBắc. Địa hình sông núi xưa nay nào có khác nào đúng như câu “Ngã kim nhật tai tọa chi địa/Cổ chi nhân tằng tiên ngã tọa chi/ Ngàn muôn năm âu cũng thế ni!” Du lịch có kiểm nghiệm lịch sử địa hình thì thật thú vị.

GhiChú: Sông ĐồngNai chảy vòng ở phía bắc cao nguyên BảoLộc và DiLinh ở cao độ 800m. Đến thác Pongour ở phía ĐôngBắc 3 biên giới DiLinh-LâmHà-ĐúcTrọng một tí thì sông tới cao độ 900m. Sông đi vào cao nguyên từ 900-1100m. Sông chảy hướng ĐôngNam rồi lên ĐôngBắc trong huyện ĐứcTrọng. Chuyển sang Đông vào huyện ĐơnDương rồi lên ĐôngBắc vào cao nguyên LangBiang trên 1500m. Đoạn sông trong địa phận ĐứcTrọng, ĐơnDương và CN LangBiang gọi là sông ĐaNhim. Ở phía TâyBắc thác Pongour một tí, sông ĐồngNai gọi là sông DaDung. Sông phát ra 2 nguồn đi lên Bắc vào huyện LâmHà. Nhánh thứ nhất là nguồn CamLy. Nhánh thứ 2 là nguồn DaDung. Hai nguồn này đã kể trên đây. Rồi hai nguồn ngã sang ĐôngBắc đi vào cao nguyên LangBiang(CNLBA). Sông ĐồngNai phát nguyên trên CNLBA là vì như thế.

Chùa Linh Ẩn ở thủ phủ huyện LâmHà, tại thị trấn NamBan. Đoàn chúng tôi đổ dốc đèo TàNung theo đường tĩnh DT725 đi về TâyNam. Đến đây ngoặc Phải đi về TâyBắc trên đường đi NamHà, một tí thì đến chùa. Chùa ở trên một đồi thấp, có bức tượng QuangÂm to tổ chảng ngửa mặt ra con đường này. Đến đây khoảng non trưa nên bóng đổ về Tây. Nhận ra chùa hướng về Đông. Trên bản đồ thấy chùa ở trên đồi thấp ở chân dãy núi hướng ĐôngBắc-TâyNam song song với dãy núi phía tây cao tốc CT14 LiênKhương đi ĐàLạt đối diện làm ranh giới LâmHà-ĐứcTrọng. Dòng CamLy cũng chạy theo hướng đó ở trước mặt chùa. Xác định phương hướng để biết tấm ảnh chụp dưới góc độ nào. Núi non ở chung quanh ra làm sao.

Có 3 khoảnh sân chùa cao thấp khác nhau. Trước chánh điện là khoảnh sân cao. Tiếp theo là khoảnh sân thấp làm bãi đậu xe. Nhìn vào chùa, bên trái(phía nam) ở dưới sâu là một khoảnh sân mà từ đó “mọc”lên đài sen. Lên tới ngang mặt bằng sân chánh điện thì bức tượng QuanÂm mới được đặt lên đài sen. Người xem có cảm tưởng Phật ngự trên đài sen mọc trong hồ. Chân đài có bậc cấp. Hai bên có tượng con nghê chầu. Từ sân chánh điện có một lối đi xuống dốc hình cung ôm khoảng sân phía nam này. Bên phải lối đi khách du thấy có núi đồi cỏ cây xanh tốt ở sau lưng chùa về phía TâyNam. Bức ảnh chụp trông về Nam thì không thấy núi ở xa xa, Bức ảnh chụp trông về Đông và ĐôngBắc thì thấy dãy núi ở LiênKhương một màu xanh tím. Sau đây là chùm ảnh ở sân chánh Điện.