“Đèo KhánhLê-Quá Trình Leo Đèo” mô tả chuyến vượt đèo của CGSSPQN-Đoàn PhúYên lên ĐaLạt họp bạn. Nay có bai viết này để bổ túc những gì còn thiếu sót.
Một chút địa hình. Muốn lên ĐaLạt phải vượt 3 tầng cao độ. Đồng bằng và sơn cước ở cao độ 100, 200 và 300m(Bản đồ Jm Henthorn tô màu vàng lợt, vàng đậm và trắng có vạch); cao nguyên bậc 1(BảoLộc-DiLinh-ĐứcTrọng-ĐơnDương) cao từ 900-1400m(tô màu trắng có vạch); cao nguyên bậc 2(LangBiang) cao từ 1500-2100m(tô màu đỏ). Giữa đồng bằng và cao nguyên bậc 1 là vách của dãy TrườngSơn từ đường vòng cao độ(ĐVCĐ) 400m tới ĐVCĐ 900m(tô màu hồng). Giữa cao nguyên bậc 1 và bậc 2 là vách cao nguyên từ ĐVCĐ 1100m đến ĐVCĐ 1500m(tô màu trắng có vạch).
Ngày xưa muốn lên CN LangBiang ta phải vượt các tầng
cao độ đó qua 2 đường hoặc từ SaiGòn vượt vách TrườngSơn(VTS) qua đèo BảoLộc
lên DiLinh-ĐứcTrong-ĐơnDương rồi vượt vách cao nguyên(VCN) lên LangBiang qua
đèo Prenn hay từ PhanRang vượt VTS qua
đèo NgoạnMục lên ĐơnDương rồi vượt VCN lên LangBiang qua đèo Prenn. Ngày nay
không cần đoạn đường dài như thế mà đi một lèo vượt qua đèo KhánhLê(ĐKL) đủ các
tầng cao độ nói trên(gồm 3 tầng cao độ là đồng bằng, cao nguyên bậc 1 & 2
và 2 vách là vách TrườngSơn và vách cao nguyên giữa bậc1/2). Đèo KhánhLê (ĐKL)thật
vĩ đại! ĐKL ở trên vách thung lũng của suối BếnLội, một chi lưu đầu nguồn bên TảNgạn SôngCái NhaTrang.
SôngCái NhaTrang(SCNT) chạy lên phía tây thành DiênKhánh, phát ra một nhánh đi về
TâyBắc gọi là sông Cho ở bản đồ Jm Henthorn(JH). Ở bàn đồ Google Maps sông này
gọi là sông Tro(ST). ST phát ra 2 nguồn đi vào khe núi phía bắc và phía nam dãy
núi Chư MTar. Nhánh kia chạy về Tây gọi là sông ThácNgựa(bản đồ JH). Sông
ThácNgựa phát ra nhánh chạy lên TâyBắc gọi là sông Giang đi vào khe núi phía
nam của dãy núi HònLiêng. Nhánh kia tiép tục chạy vè Tây phát ra nhánh chạy lên
TâyBắc gọi là suối Lo đi vào khe núi phía nam dãy núi Chư Bon Gior. Nhánh kia rẽ
về TâyNam gọi là suối BếnLội(SBL) đi vào thung lũng SBL. Đường đèo KhánhLê chạy
trên vách bên TảNgạn của thung lũng SBL cho tới đường đỉnh của dãy núi phân
ranh tĩnh LâmĐồng và KhánhHòa. Nơi đó là đỉnh đèo.
Ở hai bên đỉnh đèo, trên đường sống phân ranh 2 tĩnh, là đỉnh HònGiao cao 2000m ở phía bắc và đỉnh
1800m ở phía nam. Đỉnh 1800m nằm trên đường đỉnh(đường sống) hình cung ngửa mặt
về phía bắc và ở trên vách HữuNgạn thung lũng suối BếnLội. Trong phạm vi đường
đỉnh hình cung này là một thung lũng nhỏ. Ở vách phía tây của nó chìa ra 2 sườn núi. Một sườn hướng Nam-Bắc ở cao độ 1300-1400m và sườn bên cạnh là sườn TâyNam-ĐôngBắc cao hơn. Chỗ leo đèo lần thứ 3 này, đường đèo từ bên vách TảNgạn suối BếnLội đang ở cao độ 1200m chạy sang vách HữuNgạn, rồi chạy bao quanh sườn núi Nam-Bắc này. Đường đèo vẽ một cung đường
hình chữ M lộn ngược.
Chỗ leo đèo lần thứ nhất ở gần QuánBếnLội. Từ đỉnh HònGiao phát ra dãy núi chạy hướng
TâyNam-ĐôngBắc. Tận cùng là khối núi(KN) có đỉnh cao 1180m ở gần QuánBếnLội. KN chìa ra 4 sườn
núi(sườn 1, 2, 3 và 4) như một bàn tay có 4 ngón. Đối diện 4 sườn này là sườn
thứ 5 chạy hướng TâyBắc-ĐôngNam. Sườn thứ 5 tiếp xúc với vùng sơn cước của huyện
KhánhVĩnh.
Một số thuật ngữ về địa hình. Đường vòng cao độ(ĐVCĐ)
là đường nối các điểm cùng cao độ. Chạy trên ĐVCĐ hay song song với nó là chạy
trên đường bằng phẳng. Từ ĐVCD có trị số nhỏ lên ĐVCĐ có trị số lớn hơn là lên
dốc, ngược lại là xuống dốc. Vùng có ĐVCĐ nằm khít nhau là vùng có độ dốc ngược.
Vùng có các ĐVCĐ nằm dãn ra là vùng có độ dốc thoai thoải. Nối các đầu nhọn của
vòng cao độ lại với nhau ta hình dung được dường đỉnh(sườn núi) và đường
đáy(khe núi hay thung lũng). Nhờ những thuật ngữ này mà trên bản đồ có ĐVCĐ như
bản đồ JH hay Google Maps 3D ta hình dung được địa thế sông núi của một vùng. Xử
dụng những thuật ngữ này, thử làm một hành trình vượt đèo KhánhLê trên bản đồ
Google Maps.
Hành trình
vượt đèo. Đoàn chúng tôi xuất phát từ
TP TuyHòa, ghé ăn sáng ở VạnGĩa, dong tê một lèo lên đèo KhánhLê. Qua cầu BếnLội
ở Km34+488 một chút thì ghé quán BếnLội dùng cơm trưa. No nê xong xuôi thì lên
đường vượt đèo.
Có 3 đoạn vượt
đèo. Đoạn thứ nhất vượt vách TrườngSơn, chạy quanh co và leo dốc ngược ở chỗ khối
núi có đỉnh 1180m qua các cao độ 300, 400, 500, 600, 700 và 800m(tô màu hồng ở
bản đồ JH). Đoạn thứ 2 hầu như chạy thẳng và lên dốc thoải mái ở trên vách TảNgạn
của thung lũng suối BếnLội(TLSBL) qua các cao độ 900. 1000, 1100m(tô màu trắng
có vạch ở bản đồ JH). Đoạn thứ 3 rẽ sang bên vách HữuNgạn của thung lũng suối BếnLội để leo dốc ngược và quanh co trên vách cao nguyên qua các cao độ 1200,
1300, 1400, lên tới ĐVCD 1500m(tô màu trắng có vạch) như nói trên đây. ĐVCĐ 1500m là giới hạn
cao nguyên LangBiang. Queọ Trái, đường đèo lên dốc chạy thêm đoạn ngắn nữa, lên
cắt đường vòng cao độ 1600m, rồi lên tới đỉnh đèo ở điểm cao 1620m. Đường đèo
xuống dốc, vào thung lũng bên phía LạcDương(tô màu đỏ).
Vượt đèo giai đoạn1 trên bản đồ Google Maps. Vượt vách
TrườngSơn qua các cao độ 300, 400, 500, 600, 700 và 800m ở sườn phía bắc khối
núi có đỉnh 1180m. Sườn phía nam của khối núi trông xuống thung lũng suối BếnLội
thì dốc ngược không leo được. Hình số 1(H1) chỉ đoạn dẫn lên mái phía đông(MPD)
của sườn TâyBắc-ĐôngNam của khối núi. Sau khi rời BếnLội quán, xe chạy về Tây
trên cao độ 100m để tiếp cận chân sườn TâyBắc-ĐôngNam. Ngoặc Trái theo hướng
TâyNam, đường đèo(ĐĐ) lên dốc trên vách MPĐ, cắt ĐVCĐ200m. ĐĐ tiếp tục lên dốc,
chạy tới mỏm của sườn TâyBắc-ĐôngNam(H1).
ĐĐ ôm mỏm núi này, ĐĐ quành sang phía bên kia(phía tây) rồi chạy quanh đầu
một khe núi ở trên ĐVCD 300m. ĐĐ xuống dốc, rồi lên dốc đến ôm mỏm sườn số 3 ở
cùng cao độ 300m. ĐĐ đánh một vòng ôm cua ở đầu khe núi rộng hơn rồi lên dốc đi
về TâyNam, đến ôm mỏm sườn số 4 ở cao độ 400m. ĐĐ đi về Tây trên cao độ 400m
trên mái phía nam của sườn số 4 trông xuống thung lũng suối BếnLội. Ngoặc Phải
và lên dốc cũng ở trên mái của sườn này để lên cao độ 500m. ĐĐ đi về Đông nên
khách du thấy thung lũng suối BếnLội ở bên tay Phải. Hồi nãy thấy thung lũng ở
bên tay Trái. Lại ôm mỏm sườn số 4 một lần nữa nhưng ở trên cao độ 500m, ĐĐ
quành sang mái phía bắc của sườn số 4. Thung lũng suối BếnLội bị che khuất.
Khách du không trống thấy nó nữa. Bắt đầu từ đây ĐĐ liên tục leo dốc ở sườn
phía bắc của khối núi. Đây là đoạn đèo nguy hiểm nhất của Đèo KhánhLê qua các
cao độ từ 500m lên 600m(chỗ đỉnh sườn số 3) và 700m(chỗ mỏm sườn số 2). ĐĐ bẻ cua gấp ôm mũi của sườn số 2 ở cao độ
700m, lên dốc tiếp và đi về Tây để cắt ĐVCĐ 800m nằm ở mái phía đông của sườn số
1. ĐĐ tiếp tục lên dốc và trực chỉ đi xuống phia nam để đến cắt ĐVCĐ 900m nằm
trên đỉnh của sườn số 4 trông xuống thung lũng suối BếnLội. ĐĐ ôm một mõm sườn núi trên đỉnh sườn số 4 này để qua mái phía nam và chạy về Tây. Tại mỏm sườn núi
này có bảng báo từ đây, theo chiều ngược lại, xe xuống dốc liên tục(900, 800,
700, 600 và 500m!). Có một lần từ DaLạt về, chúng tôi dừng xe ở điểm có biển
báo cao độ 500m thấy bánh xe khét lẹt là vì tài xế áp thắng liên tục trong khi
xuống dốc ở sườn phía bắc khối núi. Cũng bắt đầu từ đây, chỗ bảng báo xuống dốc
liên tục nói trên, theo chiều lên đèo, ĐĐ lên dốc nhẹ trên đoạn đường dài “hun
hút”ở cao độ 900, 1000 và 1100m(chỗ cầu GộpDai) tương đương với cao nguyên BảoLộc-DiLinh-ĐứcTrọng-ĐơnDương.
Đây là đoạn vượt đèo giai đoạn 2.
Giai đoạn 2(H3). Từ bảng báo nói trên ở độ cao 900m(khoảng
Km51), đường đèo(ĐĐ) đi vào vùng ở cao độ cao nguyên(tô màu trắng có vạch ở
bang đồ JH). Thoạt đầu ĐĐ đi về Tây trên vách núi bên TảNgạn thung lũng suối BếnLội
trên ĐVCĐ 900m. ĐĐ lên dốc một chút, ôm một cái cua ở đầu một khe núi rộng(sau
Km52), vẽ một cung đường có hình như hình đầu của một mũi tên rộng, rồi đến ôm cua một mõm sườn núi ngắn chạy hướng
Tây sang Đông. ĐĐ đi về TâyNam, đến bẻ cua gấp, ôm mõm sườn núi thứ 2 chạy hướng
Bắc xuống Nam. ĐĐ chạy về TâyBắc đến ôm cua ở đầu một khe núi hẹp, rồi lên dốc
đến cắt ĐVCĐ1000m(Km54), tiếp tục đi về TâyNam một lèo đến cầu GộpDài ở Km56(GD).
Qua cầu GD một chút, ĐĐ cắt ĐVCĐ1100m. Chấm
dứt vượt đèo giai đoạn 2(H3). Leo đèo giai đoạn này thật thú vị. Du khách như
băng qua một vùng ôn đới hay trên cao nguyên hùng vĩ. Suốt đoạn đường dài hơi
hơi dốc, du khách thấy bên phải là vách núi, phía tả luy dương. Phía bên kia đường
là vực sâu, phía tả luy âm. Tới biển báo cao độ 1000m(Km54) du khách hơi bùng
tai và cảm thấy không khí tươi mát cùa vùng ôn đới hay ở chốn đại ngàn. Bên tả
luy dương, du khách thấy thỉnh thoảng đây đó thác lớn thác nhỏ đổ nước trắng
xóa trên bờ vách núi rừng hùng vĩ. Du khách nghe cả tiếng rì rào của đại ngàn.
Phía bên kia, trong thung lũng, cây cỏ xanh tươi, phản phất trong làn gió mát lạnh.
Một chút sương mù lất phất đó đây. Những lọn mây trắng la đà bay trên ngọn núi.
Cảnh đẹp tuyệt trần của ĐệNhấtĐèo ở PhươngNam!
Vượt đèo doạn 3(H4&5) rừng núi chìm trong mù
sương. Xe phải lần theo vệt trắng kẽ trên đường nhựa để “bò” lên đèo. Đây là đoạn
leo đèo sau khi qua cầu GộpDài(CGD). Thường xe đến chỗ CGD thì dừng lại để
khách chiêm ngưỡng thác lớn nhất đổ nước từ nguồn ở đỉnh HònGiao(Km57). Trông
sang vách HữuNgạn ở phía bên kia thung lũng suối BếnLội thấy núi rừng chìm đắm
trong mù sương. Đường đèo(ĐĐ) đang leo dốc
theo hướng TâyNam, lên cắt ĐVCĐ1200m, ngoặc Trái sang vách bên kia. ĐĐ chạy hướng
TâyĐông đến cắt ĐVCĐ1200m một lần nữa ở mỏm sườn TâyNam-ĐôngBắc doi ra từ vách bên HữuNgạn thung lũng suối BếnLội.
ĐĐ ôm cua mỏm sườn núi này và đi về phía nam, tiếp tục lên dốc ở chân sườn Nam-Bắc(H5).
ĐĐ lên cắt ĐVCĐ1300m, leo thêm một đoạn nữa rồi ngoặc Phải chạy ra Bắc ở
trên mái phía đông của sườn núi này để đến mỏm của nó. ĐĐ ngoặc Trái ôm
cua mỏm núi để sang mái phía tây, tiếp tục lên dốc đi về Nam đến cắt ĐVCD1400m
ở sườn núi này. ĐĐ ngoặc Phải qua bên kia khe núi rồi tiếp tục leo dốc ở mái phía đông của sườn TâyNam-ĐôngBắc để lên cắt đường vòng cao độ 1500m ở mái phía tây sườn này. ĐĐ uốn một đường vòng cung trên
đường vòng cao độ 1500m làm bờ vực trông xuống thung lũng suối BếnLội(TLSBL) để
sang vách bên TảNgạn TLSBL. ĐĐ ngoặc Trái, lên dốc, đi về hướng TâyNam, rồi cắt
ĐVCĐ1600m. ĐĐ lên dốc tiếp, đến điểm cao 1620m là đỉnh đèo mằm trên đường đỉnh
dãy núi phân ranh tĩnh KhánhHòa-LâmĐồng. Bên nay là thung lũng suối BếnLội. Bên
kia là thung lũng đầu nguồn sông ĐaNhim thuộc huyện LạcDương. Xuống đèo và chạy
trên vách TảNgạn thung lũng này(đầu nguồn sông ĐaNhim đổ nước về phía tây núi
Bidoup-bản đồ JH), ĐĐ đến cắt ĐVCĐ1600m bên phía LạcDương. ĐĐ tiếp tục cắt các
ĐVCD1500m trên bình diện của cao nguyên LangBiang(tô màu đỏ ở bản đồ JH).
Một lần nữa thử vượt dèo theo chiều ngược lại trên thực
tế để kiểm tra những gì đã mô tả ở trên bản đồ như trên kia. Theo vách thung
lũng bên TảNgạn phía LacDương, khách du lên đèo. Tả luy dương thấy ở bên tay phải. Vào đỉnh đèo thấy 2 bên là tả luy dương. Đổ dốc
đèo thấy tả luy dương ở bên tay trái. Khách đang ở cao độ 1600m trên vách TảNgạn thung lũng Suối BếnLội(TLSBL). Queọ
Phải, xe uốn lượn một vòng trên độ cao1500m
ở đầu TLSBL để qua vách bên HữuNgạn, rồi đổ dốc. Khách thấy tả luy dương ở bên
tay phải. Khách đang ở mái phía tây sườn TâyNam-ĐôngBắc trên vách HữuNgạn thung lũng Suối BếnLội.(TLSBL). Xe đổ
dốc liên tục. Khách luôn luôn thấy tả luy dương ở phía tay phải. Lúc này khách vượt sườn TâyNam-ĐôngBắc và ở
trên mái tây và mái đông của sườn NamBắc trên vách HữuNgạn thung lũng SuốiBếnLội. Tới khi thấy tả luy dương ở bên tay trái và thác nước lớn ở trước mặt là lúc khách ở chân sườn Nam-Bắc. RRồi khách sang vách bên TảNgạn thung lũng ssuối BếnLội. Từ đây tiếp tục đổ dốc khách lluôn luôn thấy tả luy dương
ở bên tay trái. Chỉ cần nhìn tả luy dương ở bên tay trái hay bên tay phải theo
chiêu lên đèo hay xuống đèo thì khách biết đang ở tại vị trí nào ở trên đèo. Kết
họp du lịch thực tế và du lịch trên bàn đồ thật thú vị, các bạn ạ. Nói là đèo dài 33Km(từ Km35 tới Km68) và chỉ có một sườn(phía bên LạcDương coi như chạy trên đường trường ở cao độ 1500m) là không đúng lắm. Leo đèo thực sự ở đoạn 1 và 3. Đoạn 2 như chạy trên cao nguyên bậc1.
Tới xế trưa thì đoàn chúng tôi đến ĐaLạt. Viết vào một
ngày mùa Đông năm 2020, nhớ ĐaLạt năm ngoái vô cùng. Năm nay thấy hụt hẫng
không lên ĐaLạt được là tại vì con virus
Corona Chủng Mới. Ongbatampy. Gõ vào
link VượtĐèo KhánhLê 2019 để xem video minh họa và
Gõ vào link Vùng 3 BiênGiới, chỗ ĐèoKhánhLê, và PhuYenẢnhĐẹp TrangChủ để xem các bài viết liên quan.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét