THỦY ĐIỆN SÔNG TRANH 2

 
                                               

Sự cố rò rỉ

Sự cố động đất

THỦY ĐIỆN SÔNG TRANH 2

1-Địa lý hình thể và địa chất khu vực. Thủy điện Sông Tranh2(TĐST2) ở huyện Trà My Bắc, nằm gần 3 biên giới Kontum-Quảng Tín-Quảng Ngãi, gần núi Ngọc Linh là vùng núi non cao chớn chở(cao rên 2100m tức cao hơn cao nguyên Langbiang). Núi Ngọc Linh với 2 đỉnh 2423m ở phía Bắc và đỉnh phía Nam cao 2598m làm đường phân thủy chia nguồn sông Cái(thượng lưu sông Vu Gia) ở phía Tây(huyện Phước Sơn) và nguồn sông Thu Bồn ở phía Đông(huyện Trà My). Cả 2 nguồn đều cùng chảy về phía Bắc thành sông Hàn đến Đà Nẵng và thành sông Thu Bồn đến Hội An. Núi Ngọc Linh cao chớn chở trông như núi “Phú Sĩ” ở Bắc cao nguyên Nam Trung Bộ.  Bắc cao nguyên KonTum cũng là nơi phát nguyên của sông sông Trà Khúc chảy về Bắc và sông Côn, sông Ba chảy về Nam, sông Dak Bla chảy về Tây vào sông Mekong qua tĩnh lị Kontum và qua thác Yaly.

Chỗ xây thủy điện sông Tranh 2 trên bản đồ quân sự Jm Henthorn thấy có đánh dấu 2 cái thác nước. Thủy điện lại ở gần 2 đới đứt gãy đang hoạt động. Đới Tam Kỳ-Phước Sơn và đới đứt gãy Trà Bồng.

2-Đập của Thủy Điện sôngTranh2. Là một trong số ít các đập có cao độ lớn(trên 100m so với mức hạ lưu).  Đập ở vùng các đồi cao trên 200m. GS-TS Vũ Trọng Hồng, Chủ tịch Hội Thủy lợi Việt Nam, nói đập lớn, chỉ  đứng sau đập Sơn La. Mực nước thấp nhất(mực nước chết) ở cao độ 140m. Lúc đó nước thoát theo đường ống của thủy điện. Đập thiết kế gồm 6 cửa xả tràn, không có cửa xả đáy, lượng nước trong lòng hồ chỉ thoát qua 2 tổ máy phát điện. Nếu nước thoát không kịp ở 2 lỗ mực nước chết này thì tích nước tự nhiên lên tới 468m³ nước ở độ cao 161m. Lúc đó mới xả lũ được. Thủy điện Sông Tranh 2 không thể xả cạn hồ được. Đường hầm dưới chân đập chính ở cao trình 124 m. Tầng hầm đỉnh ở cao trình 195m, cách đỉnh đập 30m. Dung tích chừng 730 triệu m³ nước khi mực mước lên cao 80m. Lượng nước chết chiếm 30% tức 220tr m³.

Đường hầm: Trong thân đập có 3 đường hầm để rút nước thấm và đặt thiết bị điện tử để kiểm tra “sức khỏe” cho con đập. Đường hầm giữa thì ở cao trình 154m. Ba đường hầm thông nhau. Mỗi đường hầm dài hơn 600m cùng 2 đường ngang dẫn vào dài hơn 200m. Đường hầm rộng 3m, cao 3m. Vách phía mặt thượng lưu của mỗi đường hầm có 200 lỗ thu nước thấm cách mặt thượng lưu 3m. Các lỗ cách nhau 3m. Hàng lỗ ở giữa vách, tức ở trên đầu người tham quan. Nước thấm từ lỗ theo ống chạy xuống thoát vào mương ở 2 bên đường hầm. Mặt nền đường hầm dốc về 2 bên để gom nước vào 2 mương nước rộng 3dm. Ở giữa đập, trong đường hầm có hố thu nước ở mương 2 bên đổ vào. Hố có ống thông xuống đường hầm 2 rồi đường hầm 3. Từ đó có ống thoát xuyên qua thân đập để nước thoát vào hạ lưu. Như vậy nước thấm qua vách thượng lưu theo trọng lực tìm đến các lỗ thoát rồi theo ống xuống mương rồi được thu gom theo mương và theo ống thoát qua thân đập chứ không thấm xuyên qua vách hạ lưu. Tuổi thọ của đập được bảo đảm.

 3-Sự cố rò rỉ. Đập sông Tranh 2 bị rò rỉ nghĩa là không chỉ có nước thấm theo hệ thống thoát bình thường như trên mô tả mà rò rỉ tràn lan qua thân đập, xuyên qua vách phía hạ lưu.

Quan sát bên ngoài: Ảnh chụp cho thấy mặt hạ lưu có nước rò rỉ. Chỗ thoát nước vào hạ lưu không những nước chảy trong ống mà còn có nước xuyên qua thân đập thoát quanh ống thu gom nước thấm. Chỗ chân đập, ở 2 bên vai đập có dòng nước thấm chảy vào hạ lưu. TS Nguyễn Bách Phúc trong đoàn đại biểu Quốc Hội tĩnh Quảng Nam đi xem đập nói thấy 2 vị trí ở gần đường từ đỉnh đi đến cữa hầm thứ nhất ở mặt hạ lưu vừa được trám bêton. Những ảnh khác cho thấy công nhân khoan trám chỗ rò rỉ ở mặt hạ lưu thân đập. Ông Phúc nói việc này sai trái vì như thế nước sẽ đọng trong thân đập làm hư đập. Chống thấm thì phải thực hiện ở mặt thượng lưu. Ảnh chụp còn cho thấy thân đập nhiều đoạn bêton dợp vỡ.

Quan sát bên trong thân đập: TS Nguyễn Bách Phúc nói đường hầm số 1 thì khô ráo.  Ông nói khô ráo vì mực nước bên ngoài thấp hơn đường hầm(ở cao độ 156,8 m). Đi gần đến đường hầm 3 thì ông nghe tiếng ầm ầm như tiếng 1 cỗ máy lớn đang chạy. Vào sâu thì nghe tiếng nước chảy trong hầm càng dữ dội hơn. Phải ghé vào tai nói với nhau thật to mới nghe được. Các lỗ thoát nước thấm ở trên đầu đều tuôn chảy. Đoàn dừng lại bên hố gom nước ở giữa đường hầm. Thử bỏ mảnh giấy xuống mương thu gom nước, trong tíc tắc nó trôi được 1m. Mương rộng 3dm, đầy nước 1,5dm. Ông Phúc tính được lưu lượng là: 3X1,5X10=45dm³ /gy, tức 45lit/gy. Cả 2 bên là 90l/gy. Ông Phúc nói nước thấm trong hầm chảy dữ dội trong khi mặt ngoài chân đập chỉ thấy 2 dòng chảy nhỏ ở 2 bên vai đập chảy vào hạ lưu nơi cữa xả lũ. Như vậy phần lớn nước thấm qua thân đập rồi chảy vào hạ lưu. Nơi nước thấm thoát vào hạ lưu không những nước thấm chảy qua ống thoát mà còn thoát qua xung quanh ống thoát nữa.

Ảnh chụp cho thấy nước thấm chảy xối xả từ lỗ thấm ở nóc đường hầm xuống nền đường hầm. Nước rỉ ra lung tung và trần thì ẩm mốc. GS-TS Vũ Trọng Hồng, Chủ tịch Hội Thủy lợi Việt Nam nói bêton trong đường hầm thì dợp cả rồi.

Người ta chống thấm ở bề mặt thượng lưu bên trên mặt nước. Lặn xuống sâu thì người biết lặn không biết kỷ thuật xử lý chống thấm. Người biết chống thấm thì không biết lặn vì thế mới nhờ nước ngoài xử lý. Đập không có cữa xả đáy nên không bao giờ cạn. Hiện hồ thủy điện đang ở mực nước 156,8 m. Vì mực nước rút xuống thấp hay vì xử lý chống thấm có hiệu quả làm lưu lượng nước thấm giảm đi.

4-sự cố động đất. Thêm vào sự rò rỉ thân đập, đập còn bị động đất đe dọa.  Theo TS lê Huy Minh Giám đốc Trung tâm báo tin động đất và cảnh báo sóng thần thì từ năm 1715 đến năm 2003 tại khu vực chỉ xảy ra 8 trận động đất dù vùng nằm trên đới đứt gãy. Nay có nhiều trận động đất. Như vậy động đất do sức nặng đập và hồ chứa nước kích thích chăng?

Từ cuối năm 2011(đập tích nước vào tháng 11 năm 2011) tới nay đã xảy ra hơn 50 trận động đất mà cường độ ngày càng gia tăng. Đến nay động đất dồn dập.

Từ ngày 17/8 đến sáng 17/9 ghi nhận 17 trận động đất(trạm quan trắc động đất ở Huế và Bình Định và các máy gia tốc lắp đặt tại khu vực đập ghi nhận). Trong tháng 9-2012 này có 1 trận ngày 3-9-2012 lúc 20h46 với cường độ 4,2 độ ritcher. Một trận ngày 7-9-2012 lúc 9h27 với cường độ 4 độ ritcher. Hai trận 17-9-2012 lúc 0h37 và lúc 5h sáng. Lòng đất phát nổ, nhà cữa rung lắc mạnh. Ba trận ngày 18-9-2012 lúc 1h sáng thì mạnh, lúc 4h35 và lúc 4h45 thì nhẹ hơn. Ngày 22-23 tháng 9-2012 có 7 trận: 22 giờ. Từ 3g14 đến sáng 23 có 4 trận. Tới 11 có 2 trân lớn 4.8 độ Richter. 5 trận kia nhỏ chừng 4.1 độ.

Không biết thiệt hư như thế nào vì hiện chưa có máy quan trắc đặt tại đây. Người ta đề nghi đặt 3 hay 5 máy(1 trung tâm và các máy khác ở chung quanh) để đo đạt theo dõi mới biết tâm động đất ở đâu và do đâu mà có.

Cập nhật: ngày 23-10-2012 Động đất 4.6 độ Richter vừa xảy ra trong bối cảnh Thủy điện Sông Tranh 2 ngừng tích nước, nhưng vẫn có thể phát điện hết công suất.

Tình hình như vậy tương lai con đập và thủy điện không biết đi về đâu. Ghi sự kiện để lưu cho hậu thế xem chơi.

Mùa Thu 2012.

Huỳnh Bá Củng.

Posted in: