-9/9 TH7(26-6-1471).
Thực lục viết nói ban cho bọn Bồi thần Nguyễn Đình Anh yến và các loại lụa. Khi
về vua Minh ban săc cho Lê Hạo “…không được vượt biên cảnh cướp phá.”
KĐVS(Sử của triều Nguyễn) viết việc năm 1471 Lê
Thánh Tông sai bọn Nguyễn Đức Trinh và Phạm Mục sang báo cáo với nhà Minh, đại
lược trong lời tâu nói: "Tháng 8 năm ngoái, vua nước Chiêm Thành
đem quân đánh úp đất Hóa Châu nước tôi, tôi thân hành đem người trong nước đi cứu
viện Hóa Châu. Tháng 5 năm nay, vua Chiêm Thành lại bắt hơn 10 vạn quân vây hãm
tôi mấy trùng; trong lúc nguy cấp, tôi phải phá vòng vây để đón đánh lại. Người
nước Chiêm vẫn oán giận họ, không còn có chí chiến đấu, cùng nhau người thì phản
lại, người thì bỏ trốn. Quân tuần tiễu của tôi kéo đến quốc đô nước ấy, thì dân
chúng nước ấy không giúp rập vua, nên người bỏ binh khí chạy trốn, người quay
giáo đầu hàng, vua Chiêm Thành đem quân đi về phương nam, tôi thấy thế, liền
đem quân về nước giữ vững cảnh thổ cũ nước mình. Tôi trộm nghĩ: Chiêm Thành xưa
nay vẫn thù địch với nước tôi, nay lại đem quân đến đánh úp cướp bóc, tôi bất đắc
dĩ phải mạn phép tập hợp binh sĩ để ứng phó, trong lúc vội vàng chỉ muốn gỡ mối
lo nhiễu nhương ở nơi biên quận. Làm như thế, cũng e rằng trái với lời ân cần
răn bảo của bậc thánh minh, tôi rất lấy làm lo sợ. Bây giờ việc tiến lui của
tôi chỉ xin theo mệnh lệnh thiên triều định đoạt" MTL đăng việc
đi sứ của Nguyễn Đức Trinh vào năm sau, tức năm 1472
-21/5TH8(27-6-1472)thực
lục viết nói nước Chiêm Thành sai sứ Lạc Sa đến cấp báo rằng “…Vào tháng 2
TH7 quân An Nam đến đánh phá kinh thành bắt được quốc vương Bàn La Trà Toàn
cùng gia thuộc hơn 50 người…Nay em của vương là Bàn La Trà Duyệt(Minh Thực Lục
lầm tên. Em Trà Toàn là Trà Toại) tạm thời coi việc nước. Cúi xin phân xử. ”
Thực lục viết tiếp nói tờ tấu gửi xuống dưới. Bọn thần tâu rằng Lê Hạo có âm
mưu thôn tính Chiêm Thành. Thực lục viết tiếp nói An Nam mấy lần đánh phá Chiêm
Thành… không có cách xử trí thì mất lòng qui phụ của Chiêm Thành…Nên sai quan
mang sắc dụ, bắt phải trả lại ấn tín, quốc vương cùng gia quyến bị bắt. Thực lục
viết tiếp nói chỉ dụ phán “Bắt phải sai quan đi, đợi sứ thần An Nam đến sẽ
trao sắc dụ.”
-22/6 TH8(27-7-1472). phong em cố quốc vương Chiêm Thành…Bộ Lễ tâu xin theo lệ sai quan đến phong thế tử Ma Ha Bi Cai(Minh Thực Lục lầm em của vua là Trà Toại thuộc triều Trà Duyệt Trà Toàn thứ 14. Triều Bí Cái thứ 13 chịu qui phụ ĐạiViệt)để làm vẻ vang cho lời xin. …Trần Lăng, Lý Sang Nhân đến phong.
-13/9TH8(14-10-1472) thực lục viết nói sắc dụ Lê Hạo chớ xâm vượt lãnh thổ Chiêm Thành... Nguyễn Đức Trinh dâng thư tự trình bày nói Chiêm Thành xâm lấn Hóa Châu... Vua Minh sai Đức Trinh mang sắc dụ Lê Hạo...Dụ có đoạn” “nhưng nước vương với Chiêm Thành thế lực lớn nhỏ không cần phải biện thuyết. Nếu bọn họ gây hấn trước, thì thật không biết độ đức lượng sức nên gây ra sự bất nghĩa; nếu vương vin vào việc họ quấy phá nhỏ, rồi giận lên hiếp kẻ yếu gây hấn lớn thì hợp với dạo nghĩa ư! Khi sắc đến vương nên bỏ qua những mất mát nhỏ tăng điều đại nghĩa, trả lại những người bị bắt, răn đe quan lại nơi biên giới đừng sinh sự lập công, hưng binh gây oán hoặc chyên việc báo thù gây nên sự đau buồn, ngỏ hầu trời soi sáng, vĩnh viễn hưởng danh thơm. Khâm thử!”
-14/12TH10(21-1-1475). Thực lục viết “Hữu cấp sự trung khoa Công Trần Tuấn đi sứ Chiêm Thành không vào được, bèn nạp trở lại thứ đã mang đi như chiếu sắc, ấn mạ vàng bạc, các vật như lụa đoạn. Bọn Tuấn đi sứ Chiêm Thành để phong cho quốc vương Bàn La Trà Duyệt(Minh Thực Lục lầm tên. Đó là Trà Toại, em Trà Toàn), khi hàng hải đến cảng Tân Châu Chiêm Thành, quân phòng thủ từ chối không cho vào, người thông dịch cho biết đất này đã bị An Nam chiếm còn quốc vương Chiêm Thành tị nạn tại Linh Sơn. Khi đến Linh Sơn thì được biết cả nhà Bàn La Trà Duyệt(Trà Toại) bị An Nam bắt và đất Chiêm Thành đổi tên thành châu Nam Giao(Đánh bắt Trà Toại 3 năm sau hạ thành Đồ Bàn thay vì vào Tháng 11 ngày mồng 8 đánh bắt Trà Toại và vợ con như ĐVSKTT viết trên đây). Bọn Tuấn không dám ghé vào; nhưng thuyền chở hàng hóa tư, cùng nhiều thương nhân nên giả lấy cớ bị gió bão rồi đi tiếp đến Mãn Lạt Gia. Buôn bán, lại dụ vương nước này sai sứ đến triều cống. Đến nay trở về tâu đầy đủ việc An Nam chiếm cứ Chiêm Thành , cùng việc quốc vương Mãn Lạt Gia cung cấp thức ăn và các nhu yếu phẩm khác, đối đãi lễ nghi rất đầy đủ.” Thực lục viết tiếp nói việc được đưa xuống cơ quan hữu trách. Bộ Lễ tâu nói nên đợi sứ Mãn Lạt Gia nhập cống...Bộ Binh tâu nói An Nam cậy mạnh thôn tính nước được triều đình phong tước. Việc quan hệ không nhỏ...tâu hài tội thảo phạt...chưa biết được nguyên do Chiêm Thành diệt vong, không nên kinh động. Chờ năm sau vào kỳ An Nam triều cống.
-6/5 TH11(9-6-1475).
Thực lục viết nói sứ Mãn Lạt Gia vào triều cống...lúc trở về ban thưởng cho vương
nước này(Mãng Lạt Gia)...Ghi chú số 1997 ĐVSK bảng điện tử nói Lạt Gia
là Mãn Lạc Gia, tức là Malacca.
-25/8TH11(24-9-1475)Thực lục đăng lời tâu của Lê Hạo:”Năm trước nhân quốc vương Chiêm Thành Bàn La Trà Toàn xâm phạm đạo Hóa Châu, bị người em là Bàn La Trà Tọai giết. Toại tự lập lên làm vua, sắp xin cầu phong; lại bị con Bàn La Trà Duyệt là Trà Chất Đài Lai giết, từ đó nước trong nước này loạn lạc nổi lên, không có một ngày yên ổn. Việc đó không phải là lỗi của nước thần. Nay tuân theo chỉ dụ của Thiên Tử dẹp binh đao, hòa mục với lân bang; số người nước này bị bắt gồm 740 trai gái đều cho trở về nước.”(ĐạiViệt khai báo nói Trà Toàn Trà Toại bị giết và đất bị chiếm đóng là do nội loạn). Thưc lục viết tiếp nói lời tâu đưa xuống. Bộ Binh trình nói lời của Lê Hạo sơ lược không nói đến việc xâm chiếm Chiêm Thành, không giống lời tâu của bọn Hữu Cấp sự trung Trần Tuấn. Thực gian không quyết được. Thực lục đăng sắc dụ của Hoàng Thượng ban cho Bồi thần Lê Hoằng Dục vào triều cống ngày 21/8TH11(20-9-1475) khi về nước mang sắc dụ Lê Hạo:“ Trước đây nhân Bàn La Trà Duyệt(Trà Toại) tâu rằng vương nước này là Bàn La Trà Toàn bị nước ngươi bắt, Chiêm Thành hiện nay không có chủ nên đến xin phong tước. Trẫm thể theo đức hiếu sinh của trời đất chấp nhận lời trần tình sai sứ đến phong. Đến lúc sứ về tâu rằng đất nước Chiêm Thành quả bị nước ngươi chiếm đoạt, đổi thành châu ấp. Trẫm nghi nhưng chưa tin, nay được ngươi tâu rõ ràng rằng Chiêm Thành dùng binh gây oán xâm nhiễu biên cảnh lân bang, đến nổi bản thân chết, nước bị phá; tất cả đều tự gây ra. Sự việc chưa rõ ràng nhưng lý có thể như vậy; huống lời và ý của vương khẩn khoản, chắc không phải dùng lời lẽ để che dấu lỗi lầm. Nhưng Chiêm Thành là nước truyền từ lâu đời, trước kia há không có một lực lượng nào mạnh có sức thôn tính nước này, nhưng sử sách chưa từng nghe, vậy bài học được mất có thể thấy được. Nay nếu nước này thình lình bị tiêu diệt, không những trái với chiếu chỉ của triều đình; mà còn e bị các nước phiên tại hải ngoại sinh sợ, rồi gây sự tranh giành, như vậy đối với vương có lợi ư!. Sắc đến vương nên sửa đổi, cho người trong họ vua Chiêm cùng dân chúng trở về, khôi phục đất đai để cho không tuyệt nòi giống. Làm được vậy thì việc nối dòng bị đứt(sách dịch thiếu chữ “không”?), kính trời thờ nước lớn của vương vẹn cả hai đường. Vương hãy gắng cho được”
-26/3TH14(28-4-1478). Thực lục đăng lời tâu của Lê Hạo:”Đầu mục(Quan địa phương có thế lực) Chiêm Thành Ba Lung Ma Ha trước đây thông hiếu với nước thần. Vào năm Thành Hòa thư 11(1475) nước y thu hoạch được nhiều thuyền của nước Lưu Cầu(Ngày nay là chuỗi đảo Okinaw thuộc Nhật Bản) do gió thổi trôi dạt đến; bèn mang quân đến nước thần xâm lược; bị quân tại biên giới đánh bại(Đại Việt tâu nói trận đánh Việt-Chiêm năm 1475 không phài Đại Việt đánh bắt Trà Toại như sứ thần Trần Tuấn tâu mà là trận Đại Việt đánh đầu mục ChiêmThành nổi lên chiếm đất thần phục ĐạiViệt nay làm phản). Nay bồi thần Lê Hoằng Dục từ Thiên Triều trở về dâng đặc dụ trách thần chiếm đoạt đất đai Chiêm Thành đổi thành châu ấp. Vì việc này, thần không thể không lọc máu viết lời trần tình để đoan chắc rằng không có. Phàm đất đai mà Chiêm Thành được phong rất cằn cỗi, nhà thì nghèo nàn, vườn không có tơ dâu, núi không có của báu, biển thiếu lợi về cá muối; chỉ có ngà voi, sừng tê giác, tô mộc, trầm hương mà thôi; mà nước thần sản xuất những thứ đó nhiều, nên không cho là quí. Lấy được đất đó không thể ở được, lấy được dân đó không dùng được, được sản phẩm đó không đủ để giàu, được cái thế đó cũng không trở nên mạnh được. Giữ gìn đất đó rất khó, mà lợi thì ít. Phàm mất nhiều mà lợi thì ít, họa thì rõ ràng, mà danh thì mờ mịt; đó là lý do tại sao thần không chiếm đoạt đất đai Chiêm Thành để biến thành châu quận(Đoạn môt tả cho ta nhận ra đất đó là xứ khô cằn giàu trầm hương bí hiểm Khánh Hòa-Dak Lak(nước Nam Bàn) và PhúYên(HoaAnh). Nay triều đình lại dụ thần trả lại đất đai cho Chiêm Thành để nước đó không mất chỗ thừa tự. Thành thực thần cho rằng Thiên sứ(Trần Tuấn) trong lúc vội vã hỏi han điều tra không rõ ràng; mà dân Chiêm Thành chạy loạn thì có mối thù nước thần nên lời nói không đáng tin. Vậy xin đặc sai sứ giả Thiên triều đích thân đến xem đất đai và phục hưng dòng bị tuyệt khiến cho nước Chiêm Thành trên dưới được an tập; nơi biên thùy của thần cũng được yên ổn để làm nước phiên của Trung Quốc, có ích cho người phương xa, đó là ý nguyện của thần vậy. Kính cẩn sai Bồi thần Nguyễn Đạt Tế tâu lên”Thực lục viết nói hoàng Thượng(vua Minh) mệnh đem tấu chương này xuống dưới bàn luận.
-30/7TH14(27-8-1478) Thực lục viết: ”Quốc vương Chiêm Thành(Hậu duệ vương triều trước thứ 13 Bí Cái. Trà Toàn triều thứ 14) sai người chú Ba La Á Đệ cùng bọn sứ thần La Tử đến dâng biểu viết trên vàng lá và triều cống sản vật địa phương.”
-6/8TH14(2-9-1478) Thực lục viết: ”sai Cấp sự trung khoa Lê Phùng Nghĩa, Hành Nhân Trương Cẩn mang chiếu chỉ phong cho Tế Á Ma Vật Am(là con cháu triều thứ 13 của Bí Cái. Tế Á Ma Vật Am nói ở trong núi, tức là nước Nam Bàn. Hạ thành Đồ Bàn năm 1471. 3 năm sau đánh bắt Trà Toại năm 1475 và 7 năm sau mới hình thành nước Nam Bàn Hoa Anh và nước Nam Chiêm Thành của Bồ Trì Tri để thành 3 nước ràng buộc. ĐVSK TT thì viết vắn tắt lập 3 nước ngay trong năm 1471. Không biết vị trí Nam Bàn Hoa Anh ở đâu!) làm quốc vương Chiêm Thành . Tế Á Ma Vật Am sai người tâu rằng người An Nam trả lại một cõi đất phía Nam để cai quản và làm chủ nước này(nước Nam Bàn) nhưng sợ uy trời không dám tự tiện chủ trì, bèn sai sứ tâu trình và xin phong . Bỡi vậy mới có mệnh này(7 năm sau hạ thành Đồ Bàn mới biết tên vua Nam Bàn là ai!). Ghi chú của sách dịch nói Tề Á Ma Vật Am Minh sử chép là Trai Á Ma Phất Am. ĐạiNam LiệtTruyện chép giống Minh Sử. Việt Sử Thông Giám Cương Mục Khảo Lược chép là Tề Á Ma Phất Yêm(Đường thông sứ có lẽ là Ninh Hòa mượn đất Nam Chiêm Thành của Bồ Trì Tri hay đất Khánh Hòa thuộc Nam Bàn. Đất bắc rặng Đèo cả thuộc nước Hoa Anh).
-9/5TH15(29-5-1479).
Thực lục viết: ”Tá phó ty Hành Nhân Trương
Cấn mang chiếu thư đến phong cho quốc vương Chiêm Thành(Vua Nam Bàn Tế Á Ma Vật Am) qua huyện Thanh
Giang, Giang Tây gặp sóng gió phá hư thuyền , chiếu thư và đồ vật đều bị hư ướt.
Quan thủ thần trình lên. Bộ Lễ tâu bàn rằng “Chiếu thư và lễ vật nên thay mới ,
riêng sai hành nhân đưa đến cho Cẩn; những vật khác không cần lấy ra từ kho
trong triều, lệnh ty Bố Chính Quảng Đông cho chế ra giống y như vậy. Lại bảo rằng
“tờ tấu không có tên họ viên chánh sứ; lệnh tuần án Giang tây, ngự sử xét sự thực
trình lên” Hoàng Thượng chấp nhận ”
-21/9TH17(13-10-1481) Thực lục viết”Ngày Nhâm Thìn, Cổ Lai(vua thứ 2 của Nam Bàn thay Tế Á Ma Vật Am) nước Chiêm Thành sai cháu vương là Cap Na Ba dâng biểu cống voi, cọp, sản vật địa phương, cùng thỉnh phong. Ban cho áo dệt kim, các vật như lụa màu, đoạn có sai biệt”(Năm1475 đánh bắt Trà Toại. Năm 1478 xuất hiện vua Nam Bàn. Năm 1481 đời vua Nam Bàn thứ 2)
-22/9TH17(14-10-1481) Thực lục viết: Thượng thư bộ Binh Trần Việt tâu: “Nước An Am cách vạn dặm tại nơi u tịch Tây Nam, tiếp giáp với Vân Nam Lưỡng Quảng. Vào năm Vĩnh Lạc vương sư chinh phạt, chia đất này thành quận huyện. Sau đó thủ thần chế ngự không được, lại bị mất trở lại. Nay đâm ra ngỗ ngược làm càn, phía Đông nuốt Chiêm Thành, phía Tây thôn tính nước Lão Qua, đánh phá Bát Bách, ban sắc ngụy cho ty tuyên ủy Xá Lý, giết Mãn Lạt Gia sứ thần; sự việc không thể không đáng lo. Năm trước có người tại biên giới từ An Nam trở về nói vương nước này muốn xâm phạm Vân Nam. Nhưng mẹ vương đã can gián nên dừng lại. Ngự sử Vương Thứ tâu rằng An Nam sai những tên ngụy, giả làm thương nhân đến dò thám hư thực; lại nghe rằng có người Giang Tây họ Vương theo bọn vong mệnh làm ngự sử ngụy, trù liệu sách lược, đôn đốc binh; mấy lần xâm nhiễu, vị tất không do mưu của tên này? Sứ thần Chiêm Thành cũng nói rằng An Nam sửa soạn 3.000 chiếc chiến thuyền, muốn tập kích Hải Nam; không thể không phòng bị.”Thiên Tử phán: “Trẫm lấy lễ ngoại quốc mà đối xử với An Nam; mỗi lần vi phạm lại tỏ sự dung thứ. Nhưng nước này bên ngoài thì tỏ ra cung kính, nhưng trong trí trá, hành động của chúng không thể che dấu được. Binh pháp nói rằng ”Đừng cho rằng kẻ thù không đến, phải dựa vào sự phòng bị”nên ra lệnh thủ thần Vân Nam, Lưỡng Quảng nghiêm cấm bọn vong mệnh vượt biên giới, nếu chúng xâm phạm thì huy động quân lính chống cự
-26-9/TH17(18-10-1481). Thực lục viết nói chiếu dụ Lê Hạo trả lại đất cho Chiêm Thành. Bấy giờ Cổ Lai nước Chiêm Thành(nước Nam Bàn) sai sứ tâu: “Vào tháng tư năm Thiên Thuận thứ 5(Thiên Thuận thứ 5 là năm 1461. Viết sai năm) Giao Chỉ hưng binh xâm lăng nước thần, bắt quốc vương, phá thành trì, cướp ấn quí rồi đi. Em vương là Bàn La Trà Duyệt(Trà Toại) trốn chạy đến Phật Linh Sơn. Vào năm Thành Hòa thứ 6(Thành Hòa thứ 6 là năn 1470 lại sai năm nữa) tấu xin ấn và thỉnh phong. Thiên sứ đến nơi nhưng trước đó Bàn La Trà Duyệt đã bị Giao Chỉ bắt. Thần cùng anh là Tề Á Ma Phất Am trốn trong rừng; sau đó người Giao sợ Thiên Triều, tự sai người tìm kiếm con cháu người nước thần, cho trở về đất cũ. Giới hạn từ quốc đô tới Chiêm Lạp gồm 5 xứ, lập Tề Á Ma Vật Am làm vương(nước Nam Bàn). Chẳng bao lâu Tề Á Ma Vật Am chết, nay thần đang tạm giữ chức nhưng không dám tự tiện; thỉnh cầu triều đình sai Thiên sứ mang ấn quí đến, phong chức vương. Xin dụ người Giao trả toàn lãnh thổ nước thần gồm 27 xứ gồm 4 phủ, một châu, 22 huyện; phía Đông tới biển Đông, phía Nam tới Chiêm Lạp, phía Tây tới núi Lê Nhân, phía Bắc tới A Mộc Thử Bô gồm hơn 3.500 dặm, ngưỡng ơn Thiên Tửvì tiểu quốc chủ trì việc này.”Sách dịch chú giải nói sứ Chiêm sai lầm năm tháng...Thực lục viết tiếp nói hội các quan bàn định. Thượng thư bộ Lại Duẫn Mân bàn:”Chiêm Thành bị An Nam xâm đoạt đã lâu, triều đình thường răn dụ, An Nam chỉ trả lại 5 xứ(Nam Bàn và Hoa Anh). Nay Cổ Lai không ngại xa xôi đến tố cáo , nếu không chấp nhận lời xin, thì không có gì an ủi người xa xôi có lòng ngưỡng vọng. Nên sai 2 cận thần có uy vọng, giỏi về văn từ lý lẽ, đi sứ An Nam , dụ vương nước này trả lại đất cũ của Chiêm Thành” Thực lục viết tiếp: “Chiếu dụ rằng không cần sai quan đi. Vừa lúc sứ thần An Nam trở về, bèn sắc dụ Hạo.” Dụ rằng: “Trẫm phụng mệnh trời, coi dân như con, suốt biển trong ngoài đều đối xử chung một lòng nhân. Mà các ngươi An Nam và Chiêm Thành thời Tần Hán trở xuống đều là quận huyện của Trung Quốc; cũng không quá xa kinh đô. Mới đây Chiêm Thành tố cáo ngươi hưng binh bắt sống quốc vương nước này, giết nhân dân, đoạt thành trì đất đai. Trẫm động lòng trắc ẩn, hai lần xuống chiếu lệnh ngươi trả lại những thứ đã lấy để hợp với nghĩa lớn. Ngươi tâu rằng số đàn ông đàn bà bị bắt đã trở về, lại nói lãnh thổ đã yên, há lại có việc xâm tranh. Trẫm tin lời ngươi, không nghi ngờ. Nay Cổ Lai sai người đến thỉnh phong, hỏi lý do mới biết rằng đất này bị nước ngươi chiếm cứ, số lượng trả lại(Nam Bàn&Hoa Anh) chỉ bằng 1/5. Xét việc này thì ra ngươi âm mưu thôn tính nhưng bề ngoài nói rằng hòa mục lân bang, thực hiện việc đại nghĩa; phải như vậy chăng? Trẫm sở dĩ một mực sắc dụ ngươi, không phải có ý tư vị Chiêm Thành; muốn ngươi thể theo trẫm, đối xử cùng một lòng nhân, hòa mục lân bang, thương xót nhân dân, đó là phúc cho 2 nước. Nếu không thèm nghe, không thèm biết, há không xem đến việc đời trước Chiêm Thành phục thù nước ngươi ư! Hãy soi kỹ việc này, những người già cả tại nước ngươi chắc còn nhớ điều đó, đáng xét và suy nghĩ. Người xưa nói rằng một nước có đạo lý cậy đức chứ không cậy sức. Người từ khi thụ phong đến nay không chỉ xâm đoạt Chiêm Thành, mới đây giết sứ thần tiến cống của Mãn Lạt Gia, xâm đen bọn tùy tùng bắt làm nô bộc; gây oán với lân quốc; họ không tố đến nơi, ngươi tự cho là phúc đấy ư! Phàm sợ trời giữ nước, sợ kẻ lớn thương người nhỏ; các bậc hiền triết đều làm, sao ngươi không lo làm việc đó. Khi sắc tới ngươi nên nghĩ đến việc đoàn kết, hữu nghị với lân quốc, trả hết đất đai cũ cho Chiêm Thành, đời đời nối dõi, không đến nỗi tự tuyệt; không những sinh linh 2 nước không bị vướng vào họa binh đao, mà tiếng tốt của ngươi được để lại trong sử sách, con cháu mãi mãi hưởng ân trạch vô cùng. Hãy thực hành kỹ việc này, đừng để hối hận về sau ”
SUA TOI DAY
-15/10TH17(6-11-1481).
Thực lục viết nói Hành nhân Trương Cấn đi sứ Chiêm Thành mắc tội bị hạ ngục. Thực
lục viết tiếp: “Trước đó Cấn cùng Cấp Sự
Phùng Nghĩa phụng mệnh mang sắc ấn phong vương cho cháu quốc vương Chiêm ThànhTề Á Ma Vật
Am. Bọn chúng mang nhiều hàng hóa để bán kiếm lời; khi đến Quảng Đông nghe Tề Á
Ma Vật Am chết, người em là Cổ Lai sai bọn Cáp Na Ba đến xin phong. Nghĩ rằng về
không sẽ mất lời, bèn đi vội đến Chiêm Thành. Người Chiêm Thành cho biết sau
khi người cháu xin phong bị Cổ Lai giết. An Nam ban sắc ngụy lập Đề Bà Đài Gỉa
nắm quyền quốc sự. Bọn Cấn không đợi mệnh của triều đình, mang ấn trao cho Đề
Bà Đài Gia, phong làm vương. Bọn chúng được hối lộ hơn 100 lạng vàng, rồi đi
qua Mãn Lạt Gia bán hết hàng hóa để trở về. Nghĩa chết trên đường vượt biển. Cấn
trình sự việc và nạp sắc ngụy lên triều đình. Bộ Lễ hạc tội Cấn tự tiện phong
tước; đáng tội hình, bèn ra lệnh giam tại vệ Cấm Y để điều tra, biết được lời khai
như trên. Quan tòa kết vào tội đại thần tự tiện tuyển quan, xử chém. Lúc bấy giờ
sứ giả Chiêm Thành Cáp Na Ba tại quán dịch bộ Lễ, trả lời qua thông dịch rằng Cổ
Lai chính là em của vương. Tề Á Ma Vật Am chết vì bệnh không phải bị giết, người
được gọi là Đề Bà Đài Gỉa thì không biết đó là ai. Bèn ra lệnh Cáp Na Ba tạm trở
về Quảng Đông. Lệnh quan chức địa phương lấy lễ ưu đãi. Đợi sứ tạ ơn của Đề Bà
Đài Gỉa đến; thẩm xét phải trái rồi có cách đối xử riêng.”
-23/4TH18(10-5-1482). Thực lục viết nói Hành Nhân Vương Miễn bị giam vào ng
-9/5TH15(29-5-1479). Thực lục viết: ”Tá phó ty Hành Nhân Trương Cấn mang chiếu thư
0 nhận xét:
Đăng nhận xét