Đập Đá CGSSPQN K10 Họp Bạn

CHÚ Ý:sau bài viết đăng đầy đủ hình ảnh.

Ngày 25-9-2024 CGSSPQN K10 họp bạn ở Đập Đá An Nhơn BìnhĐịnh.

Một chút địa hình và lịch sử. Châu thổ sông Côn có 3 nhánh sông chính. Nhánh phía bắc cắt QL1A ở cầu ĐậpĐá, nhánh số 2 cắt ở cầu TânAn và số 3 cắt ở cầu BàDi. Vào thời nhà Minh ThànhĐồBàn(Vijaya) có ChiêmThànhCảng. Lúc đó chưa hình thành Đầm ThịNại và bán Đảo PhươngMai. Sau đó một giải cát duyên hải nối khu bờ biển cao khúc khủy với núi đồi với 2 đảo gần bờ thành bán đảo PhươngMai. ĐầmThịNại thành hình thông ra biển chỗ 2 đảo đó. Sách HồngĐức BảnĐộ gọi 2 đảo là RổĐó và KhổngLộ, nay thuộc KỳCo và NhơnHải. Minh sử mô tả ChiêmThành cảng là cảng biển nước sâu. Phía nam ChiêmThànhCảng có 5 cảng nhỏ. Hiện nay ta thấy 2 nhánh sông ở phía nam đổ vào ĐầmThịNai bỡi nhiều cữa sông nhỏ đó là hình ảnh 5 cảng nhỏ nói trên. Khu đầm lầy ở các cữa sông phía nam này nay được san lấp. Một đoạn QL19 từ TP QuiNhơn phóng qua khu vực đầm lầy này tới cầu VõNguyênGiap băng qua ĐầmThịNại thì ngoặc Trái chạy đến Cầu BàDi, tiếp tục lên AnKhê.

Cuối đời Nhà Minh, LêThánhTôn đánh bắt TràToàn lấy đất ĐồBàn năm 1472, sau đó lập ra phủ HoàiNhân với 3 huyện là BồngSơn, PhùLy và TuyViễn(hiện nay các địa danh còn giữ tên “Hoài”, “Phù” “Tuy”). Từ đó sứ nhà Minh không đến được ChiêmThành cảng để cứu giúp em TràToàn là TràToại lấy lại nước. Triều Lê lập con cháu triều trước, Triều vua NamBàn, là Tế Á Ma VậtAm lên thay thế(MinhThựcLục). Kế nghiệp triều này là CổLai và các hậu duệ tiếp tục sai sứ sang nhà Minh kiện tụng AnNam xâm chiếm đất đai, đòi lại đất nước nhưng không thành. Con cháu triều này bị đẩy sâu vào TâyNguyên có tên là XíchKhâm Bang ĐôLangQuốc(Minh ThưcLục) mà ViệtSử gọi là nước NamBàn. “XíchKhâmBang” có phải là xứ(bang) đất đỏ TâyNguyên? Từ phủ HoàiNhân theo đường thượng đạo đi 14 ngày thì tới NamBàn(PhủBiên TạpLục). Đến năm 1543 thì MinhThụcLục không đề cập tới triều ChiêmThành này nữa.

Thời TrịnhNguyễn phân tranh Vijaya thuộc chúa Nguyễn. Năm 1771 TâySơn khởi nghĩa. Năm 1778 Nguyễn Nhạc lên ngôi HoàngĐế dựng ĐồBàn thành ThànhHoàngĐế. Nhà hàng hải Sharpman người Anh đến yết kiến vua NguyễnNhạc mô tả đường đến ĐồBàn tuyệt đẹp. Trên bờ sông có nhiều đồi núi trên đó trồng cây hồ tiêu xanh tốt. Đoạn mô tả làm ta liên tưởng đến nhánh sông phía bắc chảy qua cầu ĐậpĐá. Hôm nay chúng tôi đến đây người địa phương, bạn Thắng, nói đây là khu vực ThànhHoàngĐế và dẫn đi xem ĐậpĐá mà bạn gọi là ThạchĐề. 10 năm sau, năm 1787, NguyễnÁnh đem quân GiaĐịnh đánh TâySơn. Năm 1799 Quân GiaĐịnh lấy ThànhHoàngĐê, VõTánh đổi tên ra ThànhBìnhĐịnh. Quân TâySơn vây ThànhBìnhĐịnh. Năm 1801 VõVănDũng và TrầnQuangDiệu phá được thành. VõTánh tự vẫn. Năm 1802 Nguyễn Ánh thống nhất ĐạiViệt lập ra NhàNguyễn, đổi tên nước là ViệtNam. Thời vua Nguyễn, ThànhBìnhĐịnh dời về phía nam, gần cầu TânAn. Nay TX AnNhơn có tên phường là phường BinhĐịnh.

Hành trình thăm viếng đoàn chúng tôi sáng 25.09.2024 ra QuiNhơn theo đường ven biển rồi vào thành phố đón thêm bạn. Vượt qua khu đầm lầy mà MinhSử mô tả là 5 cảng nhỏ ở phía nam ChiêmThànhCảng trên QL19. Ngoặc Trái xe đến CầuBàDi. ThápBánhÍt lấp ló phía bên tay phải. Xe vào QL1A và đi về Bắc. Vào trung tâm TX AnNhơn, chạy đến một cầu nhỏ rồi vào khu dân cư ĐậpĐá. Xe rẽ Trái vào đường CaoBáQuát rồi qua cầu ĐậpĐá cũ. Rẽ Trái một lần nữa, xe vao đường NgôVănSở. Chạy một đoạn thấy bên phải là nhà hàng tiệc cưới HoàngYến. Xế về phía tây và ở bên tay trái là Cafe ThủyTài. Lên lầu, chúng tôi được tiếp đón. Hàn huyên tâm sự đã đời thì xuống lầu ra nhà sau chúng tôi dùng bữa trưa. Mặt sau cafe ThủyTài trông ra nhánh sông Côn thứ nhât mô tả trên đây. Bạn Thắng giới thiệu bên tay trái là cầu ĐậpĐá cũ và bên phải là ĐậpĐá, còn gọi là ThạchĐề. Một dịp may chúng tội được đặt chân đến ThànhHoàngĐế, một địa danh lịch sử đáng ghi nhớ.

Điểm phồn vinh ở châu thổ sông Côn. Một thời là đất của ThànhĐồBàn(Vijaya). Thời ChúaNguyễn gọi là NướcMặn. Thời vua Nguyễn lị sở của tĩnh BìnhĐịnh là ThànhBìnhĐịnh ở gần cầu TânAn. Thời PhápThuộc lị sở dời về QuiNhơn ở trên bán đảo là “bãi”cát hình tam giác mà đáy dựa vào đầu phía bắc dãy núi đèo CùMông, đỉnh chìa vào 2 đảo RổĐó-KhổngLộ nói trên, để ngỏ một lối ĐầmThịNại thông ra biển. Đó là cữa cảng, một thứ cảng biển, CảngQuiNhơn. Lúc đó phố xả chủ yếu xây dựng dọc theo bờ nam ĐầmThịNại. Thời VNCH gọi khu này là Khu1. Góc tam giác phía nam tiếp giáp với GànhRáng gọi là Khu6. Góc phía bắc tiếp giáp với khu đầm lầy. Thời ViệtMinh khu phồn vinh nổi lên ở vùng ĐậpĐá. Thời VNCH lị sở dời về QuiNhơn. Phồn vinh vẫn ở Khu1. Khu6 vẫn còn là bãi cát hoang vắng. Năm 1962 TrườngSưPhạm và TrườngKỷThuật vẫn ở trên bãi cát nắng cháy gió vi vu qua hàng cây phi lao.

Một ngày TrungThu năm 2024, ongtampy.

Chùm ảnh Cafe ThủyTài.