nên không nói nhiều.Bài này chủ yếu nói về CữaĐai, một vùng sông nước.
Núi trong lòng thành phố thì thiếu chi. NhaTrang thì có NúiMột,
núi NhàThờĐá, TuyHòa có núi Nhạn, QuảngNgãi có núi ThiênẤn ThiênBút. ĐàNẵng có
núi SơnChà, núi NgũHànhSơn NonNước cũng chẳng thú vị gì. “Phố trong lòng biển khơi”mới là hình ảnh độc đáo ở đây. Người viết
ca khúc có cái nhìn địa môi trường xứ này giống tôi. QuảngNam ĐàNẵng quả là một
miền sông nước, một hình ảnh Cữa Tiểu, Cữa Đại, BaLai, HàmLuông của CửuLongGiang
thu hẹp!
Đây là châu thổ giàu có của 3 con sông VuGia, ThuBồn và sông
BaKỳ(TamKỳ) nối với nhau bỡi một hệ thống sông ngòi chằng chịt làm cho khách du
có cảm giác “phố trong lòng biển khơi.”Hình
ảnh này là đặc thù địa môi trường duyên hải TrungBộ ViệtNam có lắm thứ Truông
NhàHồ PháTamGiang nổi danh trong lịch sử. Địa hình đó do sự bồi đắp các giải
duyên hải. Gió và dòng hải lưu làm nổi lên những giải cát duyên hải dọc bờ, để
lại lạch nước ở phía trong thành đường nội thủy sinh ra cảm giác “phố trong lòng biển khơi.”
Ở hai bên Cữa Đại có hai đường nội thủy. Bên HữuNgạn là dòng
TrườngGiang nối cữa sông ThuBồn với cữa sông BaKỳ(TamKỳ). Phía băc đường nội thủy
bị cát bồi lấp đoạn ở giữa để lại 2 khúc sông cụt ở phìa nam và bắc. Đoạn sông
cụt ở phía bắc chảy qua NgũHànhSơn. Thượng khẩu bị bồi mất tiêu rồi, còn lại hạ
khẩu là chỗ sông VĩnhĐiện hợp lưu với sông Hàn. Đoạn sông cụt ở phía nam là
sông ĐêVong đổ nước ra cữa Đại. Đường nội
thủy thứ 2 nối 2 cữa ĐàNăng(sông VuGia-SôngHàn) với cữa Đại của sông ThuBồn là
sông VĩnhĐiện mà đoạn phía bắc Google Maps gọi là sông Cái. Đoạn phía nam vẫn
giữ tên sông VĩnhĐiện. Giữa 2 đường nội thủy là các nhánh sông nối nhau chằng
chịt cho cảm giác “phố trong lòng biển
khơi.”Phố ở SơnChà, ở bãi biển MỹKhê là phố ở trong lòng biển khơi. Phố ở
NgũHànhSơn chùa NonNước là phố trong lòng biển xưa cũ!
Đường nội thủy người xưa quá quen thuộc. Nhiều trang sử viết
về đường nội thủy ví dụ Truông NhàHồ PháTamGiang. Xuôi đường ThiênLý BắcNam gười
xưa thích dùng đường nội thủy để được an toàn về mặt sóng gió, cướp biển, bí mật
di quân và thuận tiện lên 2 bên bờ để buôn bán. Một tuyến nội thủy nổi danh trong lịch sử là
Sông Nghèn nối cữa Hội ở NghệAn với Cữa Sót ở phía bắc ĐèoNgang. Tuyến này chạy
ở phía tây núi HồngLĩnh. Tuyến được khơi thông từ thời vua LêĐạiHành(nhà TiềnLê).
Đến cuối năm 1470 LêThánhTôn đánh ChiêmThành di quân qua ngả này. Mùa Xuân 1471,
ngày mồng 7 tháng 2 vua ra đại quân dựng cở ThiênTử đánh tróng hò reo ở cưa Tiểu
Áp và Đại Áp. Ngày mồng 6 Lê Hy Cát dẫn 500 chiếc thuyền và 3 vạn quân ra cữa ĐạiÁp,
bí mật đến cữa SaKỳ dựng tuyến ở phía nam sông TràBồng để chặn đường về tiền
quân của ChiêmThành(ĐạiViệt SửKý TT). Sách không nói rõ nhưng cách mô tả cho ta có
thể đoán LêHyCát theo đường nội thủy sông Trường Giang đến biên giới QuảngNam-QuảngNgãi
rồi vào cữa SaKỳ ém quân.
Vùng sông nước là vùng giàu có. Những trang sách sử đã ghi.
QuảngNam ĐàNẵng là xứ ĐạiChiêm. ĐồBàn là xứ ĐạiChâu. Sử nhà Minh gọi như thế.
Người Chiêm mất 2 đất nước này thì đi vào diệt vong. Gương đáng soi kim cổ. ĐVSKTT
viết nói năm BínhTí 436 vua Bắc Tống sai ĐànHòaChi đánh LâmẤp. PhạmDươngMại chịu
nộp 1 vạn cân vàng, 10 vạn cân bạc để cầu hòa. Nhưng đại thần ĐốcTăngBạc của
LâmẤp(LÂ) cản ngăn nên LÂ bị quân BắcTống xua quân tràn vào thành TượngPhố(ĐàNẵng),
hạ thành phá hủy những tượng đúc băng vàng được mấy mươi vạn cân vàng. Có tượng
to đến 10 vòng ôm(thập vi). Sự giàu có xứ này còn tồn tại tới thời nước
HoànVương rồi nước ChiêmThành. Năm NhâmNgọ 982 vua LêĐạiHành hạ thành PhậtThệ(ĐàNăng)
thu được vàng bạc của báu kể hàng vạn, san phẳng thành trì, phá hủy tông miếu(ĐVSKTT).
Năm 986 sứ NamTống là LýNhượcChuyết và LýGiác sang phong vua Lê chức AnNam đô hộ
TĩnhHải quân TiếtĐộSứ. Vua Lê bày vàng bạc ra đầy sân phơi để khoe sự giàu có.
Của cải còn dùng tới đời Lý(TạChí ĐạiTrường dẫn lời sử gia LêVănHưu). Trích đoạn
sử liệu để các bạn hãnh diện xứ sông nước giàu có QuảngNam của các bạn.
Trở lại chuyên thăm cữa Đại. Đoàn chúng tôi đến đây vào một
buổi chiều. Dưới ánh chiều tà chúng tôi ngắm nhìn sông nước ở bên TảNgạn CữaĐại.
Xe đang chạy trên cao tốc LạcLongQuân(LLQ) thì dừng lại ở ngả 3 cao tốc LLQ-HaiBàTrưng
dẫn vào phố cổ HộiAn. Phía đông đường cao tốc là đường NguyễnPhanVinh. Nhà của
vợ chồng bạn BuiLệDung K13 và TrìnhHữuPhú K12 ở số 72 NguyễnPhanVinh cách ngả 3
không xa lắm. Họ là em gái và em rể của bạn BùiThịThanh mời chúng tôi đến thăm
SolAnBang Beach Resort &Spa. Resort nằm ngó ra bãi biển cữa Đại, Ngửa mặt
ra đường NPV là đất của một dãy nhà dùng làm homestay, phòng trọ cho khách du lịch.
Phần đất còn lại là rừng phòng hộ dùng vào việc xây dựng thảm cỏ bồn hoa cho
resort. Nếu không thuộc các trang sử địa mô tả trên đây thì thấy nơi đây tầm
thường như những bãi biển khác. Câu ca “phố
trong lòng biển khơi”đánh động tâm thức tôi. Tôi nhận ra đây là một vùng
sông nước hấp dẫn. Trên đường HBT từng đoàn khách Tây đạp xe 4Km đi về phố cổ HộiAn
trong nắng chiều tà trông đẹp mắt. Hai bên đường là ruộng vườn dân cư đông đúc.
Tài xế cho biết có trung tâm nuôi trồng rau sạch cung cấp cho khách nước ngoài
và nhiều hộ dân chuyên trồng cỏ để bán cho các resort. Khi xưa đây là vùng
trũng thấp đầm lầy sông ngòi chi chít. Bây giờ là khu dân cư trù mật. Chạy một
đỗi thì cao tốc LLQ rẽ qua các cây cầu bắc qua dòng ĐêVong sang bên HữuNgạn rồi
vượt qua dòng sông ThuBồn bỡi cầu CữaĐại đi vào Nam theo tuyến cao tốc AH1 QuảngNam-DungQuốc-QuảngNgãi.
Bên tả hữu cây cầu các bạn thấy lô xô những đảo nhỏ với chi chít lạch nước bao
quanh. Sông Hoài ở phố cổ HộiAn là một trong các con rạch. Rõ ràng là một vùng
sông nước mênh mông. Một ngày rong chơi ở cữa Đại, Ongbatampy. Vào link sau đây xem videoclip minh họa:
0 nhận xét:
Đăng nhận xét